علل گرایش یمنی ها به تشیع و نقش آنان در نشر آن (قرن اول هجری)

سرزمین جنوب غربی جزیره العرب که در کتیبه های باستانی به نام یمنت نامیده شده است از 1200 ق م دارای نظام های حکومتی معین، قتبان، اوسان و سبا بود ولی در هنگام ظهور اسلام از نظامات پادشاهی و قدرت مرکزی که نفوذ سیاسی آن بر سراسر یمن گسترده باشد، خبری نبود و شیوخ قبایل مدعی پادشاهی درگیری نزاع سیاسی با یکدگیر بودند. اسلام در سال های نهم و دهم هجری در میان همه قبایل راه یافت و بتکده های عربستان جنوبی ویران شدند. قبال یمنی با ارسال نمایندگان خود به مدینه منوره تابعین قدرت سیاسی رسول خدا (ص) را پذیرفتند و شهرها و مخلاف های یمن به وسیله نمایندگان اعزامی و یا رهبران مسلمان محلی اداره شدند. یکی از این ماموران رسول خدا (ص)، علی (ع) بود که در سال ده هجری به سرزمین همدان و مذحج فرستاده شد. وی در آن مناطق به اقدامات حکومتی با اختیار کامل قضایی، اقتصادی و تعلیم اصول اسلامی، دست زد و از این جا قبال یمنی با علی (ع) آشنا شدند و مهر و محبت وی در قلب آنان راه یافت و با رحلت رسول الله (ص) برخی از آنان از نظریه رهبری سیاسی وی پشتیبانی کردند. پس از فتوح اسلامی یمنی ها به عراق و شام مهاجرت کردند و در صصف بندی عراق و شام سهیم شدند. در بیعت با امیرمومنان (ع) و تشکیلات حکومتی وی یمنی ها و نزاری ها شرکت جستند ولی اشتیاق یمنی ها برای همرهی با علی (ع) بیشتر بود، در عین حال برخی از آنان از وی کناره گیری کردند. در پیکارهای روزگار خلافت علی (ع) هر دو گروه قبال یمنی و نزاری در دو رویه همراهی و مخالفت با وی شرکت داشتند به طوری که در جمله 37 درصد و در صفین 42 درصد یاران وی را یمنی ها تشکیل می دادند، در حالی که 59 درصد از لشکریان معاویه یمنی بودند. در واقعه کربلا از هفتاد و دو نفر یاران امام حسین (ع) سی و چهار نفرشان یمنی بودند. این شهدا با انتخابی آگاهانه مبتنی بر شناخت عمیق نسبت به مقام امام حسین (ع) که او را جانشین و وارث رسول خدا (ص) می دانستند، در این راه گام برداشتند. بدین سان هدف آنان بر عقیده ای خالصانه استوار بود و ارتباطی با گرایش های قبیله ای، قومی و میراث تاریخی حکومت های باستانی یمن نداشت .